Mỗi dịp Tết đến Xuân về, cây quất cảnh không chỉ là một loài cây trang trí thông thường mà còn là biểu tượng của sự may mắn, sung túc và tài lộc. Để có được một cây quất trĩu quả, lá xanh tươi và vàng rực đúng vào những ngày đầu năm, người trồng cần nắm vững cách trồng quất ngày tết chi tiết theo quy trình chuẩn. Tại Vũ Garden, chúng tôi đã đúc kết các bí quyết kỹ thuật hãm rễ và chăm sóc chuyên sâu để chia sẻ cùng bạn, giúp bạn tự tay tạo ra tuyệt phẩm quất cảnh. Quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn, bắt đầu từ việc lựa chọn giống, chuẩn bị đất trồng tơi xốp, đến việc thực hiện bón phân đúng thời điểm và xử lý phòng trừ sâu bệnh một cách khoa học.
Chuẩn Bị Toàn Diện Cho Cây Quất Cảnh Vụ Tết
Lựa chọn giống quất và thời vụ trồng tối ưu
Việc chọn giống là bước đầu tiên và quan trọng nhất để đảm bảo cây quất cảnh của bạn có thể phát triển khỏe mạnh, cho quả đẹp vào đúng dịp Tết Nguyên Đán. Bạn nên ưu tiên các giống quất lá cam (quất ta) hoặc quất hồng bì. Những giống này có khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu Việt Nam. Chọn cây giống đã được dâm ủ kỹ, có bộ rễ khỏe mạnh. Thời điểm trồng tốt nhất là vào khoảng tháng 2 đến tháng 4 Âm lịch hàng năm. Khoảng thời gian này giúp cây có đủ thời gian sinh trưởng và tạo tán trước khi bước vào giai đoạn ra hoa, kết quả.
Chuẩn bị môi trường đất trồng lý tưởng
Đất trồng quyết định đến 70% sự thành công của quá trình chăm sóc quất cảnh. Cây quất yêu cầu loại đất tơi xốp, thoáng khí và giàu chất hữu cơ. Độ pH lý tưởng cho quất là từ 5.0 đến 6.0 (hơi chua). Công thức trộn đất tiêu chuẩn bao gồm đất thịt nhẹ hoặc đất phù sa, trấu hun, xơ dừa, và phân chuồng hoai mục theo tỷ lệ 1:1:1:1. Việc bổ sung một lượng nhỏ vôi bột sẽ giúp điều chỉnh độ pH, đồng thời tiêu diệt nấm bệnh có sẵn trong đất. Đảm bảo chậu trồng có lỗ thoát nước tốt để tránh tình trạng úng nước làm thối rễ, một nguyên nhân phổ biến khiến quất chết.
Kỹ thuật đánh bầu và sang chậu cho cây quất
Khi chuyển cây từ vườn ươm sang chậu cảnh, kỹ thuật đánh bầu đóng vai trò then chốt. Đào bầu đất rộng hơn tán cây khoảng 10-15cm, cố gắng giữ nguyên vẹn tối đa bộ rễ tơ của cây. Quấn bầu bằng bao tải hoặc nilon thật chặt để cố định đất. Sau khi đặt cây vào chậu, lấp đất mới đã chuẩn bị và nén chặt xung quanh bầu. Tưới đẫm nước sau khi trồng để giúp cây nhanh chóng hồi phục và bộ rễ mới dễ dàng bám vào đất. Tránh trồng quá sâu hoặc quá cạn, đảm bảo cổ rễ ngang bằng hoặc cao hơn mặt đất chậu một chút.
Quy Trình Chăm Sóc Cây Quất Theo Từng Giai Đoạn Phát Triển
Chăm sóc giai đoạn sinh trưởng (Tháng 3 – Tháng 6 Âm lịch)
Trong giai đoạn này, mục tiêu chính là thúc đẩy cây phát triển thân, cành và tạo tán. Ánh sáng là yếu tố vô cùng quan trọng; cây cần ít nhất 6-8 giờ ánh nắng trực tiếp mỗi ngày. Tưới nước đều đặn, giữ ẩm vừa phải cho đất, không để đất bị khô hoàn toàn hoặc úng nước. Về dinh dưỡng, ưu tiên các loại phân bón có hàm lượng Đạm (N) cao như NPK 30-10-10 hoặc phân hữu cơ sinh học. Bón phân định kỳ 15-20 ngày/lần để kích thích cành non và lá mới phát triển mạnh mẽ.
Kỹ thuật tạo tán và bấm ngọn quất
Việc tạo tán bắt đầu ngay sau khi cây bén rễ và phát triển ổn định. Sử dụng kỹ thuật bấm ngọn, tức là cắt bỏ 2-3 lá non ở đầu ngọn các cành mới. Việc này giúp cây ra nhiều cành cấp 2, cấp 3, tạo nên một bộ tán dày dặn và cân đối. Thực hiện bấm ngọn liên tục cho đến khoảng tháng 6 Âm lịch, sau đó dừng lại để chuẩn bị cho giai đoạn phân hóa mầm hoa. Tán cây đẹp phải là tán hình nón hoặc hình tròn, cành lá phân bố đều, không bị che khuất ánh sáng lẫn nhau.
Hãm rễ và thúc đẩy phân hóa mầm hoa (Tháng 7 Âm lịch)
Đây là giai đoạn quyết định đến việc cây có ra hoa và đậu quả đúng dịp Tết hay không. Kỹ thuật hãm rễ được thực hiện vào khoảng đầu tháng 7 Âm lịch. Bạn có thể dùng xẻng hoặc dao sắc khoanh gốc, cắt đứt khoảng 2/3 số rễ tơ xung quanh gốc, cách gốc 20-30cm. Hoặc đơn giản hơn là giảm tưới nước đột ngột, làm đất khô hạn trong 10-15 ngày. Việc này tạo ra một “cú sốc” nhẹ cho cây, khiến cây chuyển từ trạng thái sinh trưởng sang trạng thái sinh sản, tức là phân hóa mầm hoa. Sau thời gian hãm, tưới nước trở lại và bón thúc bằng phân NPK có hàm lượng Lân (P) và Kali (K) cao (ví dụ: NPK 10-30-20) để kích thích ra hoa đồng loạt.
Xử Lý Ra Hoa và Đậu Quả Đúng Dịp Tết
Điều chỉnh thời gian ra hoa chính xác
Thời gian từ khi cây quất ra hoa đến khi quả chín vàng mất khoảng 6-7 tháng. Do đó, để có quả chín rộ vào Tết (tháng 1 Âm lịch), cây cần ra hoa tập trung vào khoảng tháng 5 hoặc tháng 6 Âm lịch. Nếu cây ra hoa quá sớm (trước tháng 5 Âm lịch), cần loại bỏ bớt hoa và quả non. Nếu cây ra hoa quá muộn (sau tháng 7 Âm lịch), cần áp dụng các biện pháp kích thích mạnh hơn như bổ sung phân bón lá có chứa Bo và Gibberellin. Việc theo dõi thời tiết và điều chỉnh kỹ thuật là chìa khóa để đạt được sự chính xác về thời điểm.
Kỹ thuật thụ phấn và chăm sóc quả non
Hoa quất chủ yếu được thụ phấn nhờ côn trùng. Tuy nhiên, để đảm bảo tỷ lệ đậu quả cao, bạn nên hỗ trợ thụ phấn bổ sung bằng tay. Dùng cọ nhỏ quét nhẹ phấn hoa từ nhụy đực sang nhụy cái vào buổi sáng sớm khi trời nắng ráo. Sau khi hoa đậu quả non, giai đoạn này cần tăng cường bón phân giàu Kali và Canxi. Kali giúp quả chắc, ngọt hơn, còn Canxi giúp cuống quả khỏe, hạn chế rụng quả. Duy trì độ ẩm đất ổn định là rất quan trọng để quả non phát triển tốt.
Bảo vệ và nuôi dưỡng quả lớn
Từ tháng 9 Âm lịch trở đi là giai đoạn quả quất bắt đầu lớn nhanh. Cần tăng cường bón các loại phân bón hữu cơ kết hợp với NPK 12-5-10. Chú trọng bổ sung các yếu tố vi lượng như Magie và Kẽm, giúp lá xanh bền và quả bóng đẹp. Khoảng tháng 10-11 Âm lịch, khi quả đã đạt kích thước mong muốn, tiến hành “xiết nước” nhẹ nhàng. Giảm lượng nước tưới sẽ khiến quả chuyển màu nhanh hơn. Khi thấy quả bắt đầu ngả vàng, tăng cường lượng nước tưới trở lại để giữ độ bóng và tươi lâu.
Phòng Trừ Sâu Bệnh Hại Quất Cảnh
Nhận diện và phòng trừ rệp sáp, nhện đỏ
Quất là loài cây thường xuyên bị tấn công bởi rệp sáp và nhện đỏ. Rệp sáp thường bám ở các kẽ lá, cành non và cuống quả, gây hại bằng cách hút nhựa cây. Nhện đỏ xuất hiện nhiều vào mùa khô, làm lá quất bị lốm đốm bạc màu, sau đó khô và rụng. Để phòng ngừa, thường xuyên kiểm tra cây và tỉa bớt lá già, cành yếu. Sử dụng dung dịch nước rửa chén pha loãng, hoặc dầu Neem hữu cơ để phun định kỳ. Khi phát hiện bệnh nặng, cần dùng thuốc bảo vệ thực vật sinh học như Matrine hoặc dầu khoáng.
Xử lý bệnh vàng lá, thối rễ
Bệnh vàng lá, thối rễ chủ yếu do nấm Phytophthora gây ra, thường xuất hiện khi đất trồng bị úng nước hoặc quá chặt. Dấu hiệu nhận biết là lá chuyển sang màu vàng nhạt, rễ bị mềm và thối đen. Để điều trị, trước hết cần cải tạo đất, đảm bảo thoát nước tốt. Khoét bỏ phần rễ thối và dùng thuốc trừ nấm gốc đồng (Copper Oxychloride) hoặc Aliette để tưới vào gốc. Sau đó, bón thêm phân vi sinh chứa nấm đối kháng Trichoderma để phục hồi hệ vi sinh vật có lợi cho đất.
Biện pháp tổng hợp quản lý dịch hại (IPM)
Áp dụng mô hình Quản lý Dịch hại Tổng hợp (IPM) là cách tiếp cận bền vững nhất. Thay vì chỉ sử dụng hóa chất, hãy kết hợp các biện pháp sinh học, cơ học và văn hóa. Trồng xen kẽ một số loại cây xua đuổi côn trùng như cúc vạn thọ. Sử dụng bẫy dính màu vàng để bắt côn trùng trưởng thành. Duy trì chế độ dinh dưỡng cân đối cho cây để tăng cường sức đề kháng tự nhiên. Việc giữ cho môi trường xung quanh Vũ Garden luôn sạch sẽ và thoáng đãng cũng là một yếu tố quan trọng giúp giảm thiểu sâu bệnh.
Hoàn Thiện Và Chăm Sóc Cây Quất Trong Ngày Tết
Kỹ thuật vào chậu và trang trí
Trước Tết khoảng 1-2 tuần, tiến hành vệ sinh và trang trí cây. Lau sạch lá và quả bằng nước pha rượu để tăng độ bóng, làm cho cây quất thêm rực rỡ. Dùng các vật liệu trang trí truyền thống như dây kim tuyến, đèn lồng nhỏ và các câu đối đỏ. Lưu ý, khi vào chậu sứ đẹp, cần nhẹ nhàng để tránh làm vỡ bầu đất. Cố định cây chắc chắn trong chậu để đảm bảo an toàn.
Chăm sóc duy trì trong dịp Tết
Trong những ngày Tết, cây quất thường được đặt trong nhà, nơi ít ánh sáng hơn. Do đó, cần giảm lượng nước tưới để tránh úng. Chỉ tưới khi thấy lớp đất mặt se khô. Thường xuyên dùng bình xịt phun sương lên lá để duy trì độ ẩm. Tuyệt đối không để cây gần máy lạnh hoặc nơi có gió lùa mạnh, điều này có thể khiến lá và quả bị khô héo nhanh chóng. Nếu cây được trưng bày ngoài trời, tránh để cây tiếp xúc trực tiếp với sương muối hoặc mưa lạnh.
Hướng dẫn trồng lại quất sau Tết
Sau khi kết thúc dịp Tết, cây quất vẫn có thể được trồng lại để tiếp tục chơi trong năm sau. Cần tỉa bớt 1/3 đến 1/2 tán lá, cắt bỏ toàn bộ quả còn lại và các cành khô, cành sâu bệnh. Thực hiện đánh bầu và thay đất mới cho cây. Bón thúc bằng phân kích thích ra rễ như A-H502 hoặc Orgamin. Đặt cây ở nơi có ánh sáng tán xạ trong vài tuần đầu để cây hồi phục. Sau khi cây ra chồi non, chuyển sang chế độ chăm sóc và bón phân theo giai đoạn sinh trưởng như ban đầu.
Trong hành trình cách trồng quất ngày tết đầy thú vị này, điều cốt lõi là sự thấu hiểu chu kỳ sống của cây và sự kiên nhẫn. Từ việc lựa chọn giống, chuẩn bị đất trồng tơi xốp, áp dụng kỹ thuật hãm rễ tinh tế, đến việc bón phân đúng thời điểm và quản lý phòng trừ sâu bệnh một cách khoa học, mọi bước đều quan trọng. Hy vọng với những chia sẻ từ chuyên gia của Vũ Garden, bạn đã có đủ kiến thức và sự tự tin để tự tay tạo ra một cây quất cảnh rực rỡ, mang đến tài lộc và niềm vui trọn vẹn cho gia đình trong suốt mùa xuân. Hãy bắt đầu hành trình làm vườn của bạn ngay hôm nay và đừng ngần ngại ghé thăm Vũ Garden để trao đổi kinh nghiệm, tìm kiếm những giống cây chất lượng hay chỉ đơn giản là tìm một góc bình yên giữa thiên nhiên xanh mát.
Anh Vũ là cộng tác viên nội dung tại Vũ Garden, xuất thân từ lĩnh vực nông lâm và có nhiều năm gắn bó với công việc trồng trọt, cải tạo đất và chăm sóc các giống cây hoa, cây cảnh. Nhờ kinh nghiệm thực tế từ vườn, Anh Vũ mang đến những bài viết gần gũi, dễ hiểu nhưng giàu giá trị ứng dụng, giúp người mới chơi cây có thể tự tin bắt đầu và chăm cây đúng kỹ thuật.